Wiemy, jak istotne jest świadome i uważne podchodzenie do tematu własnych emocji, ale także rozwijanie wrażliwości emocjonalnych u dzieci i nastolatków. Jak to robić? Dokładnie przyglądaj się temu, co przeżywasz i ucz tego podopiecznych. W tym tekście podpowiemy, od czego możesz zacząć!
Co jest ukryte w emocjach?
Emocje są fizycznie odczuwanymi uczuciami. Powstają w naszym ciele, doświadczamy ich cały czas. Uniwersalne dla każdej osoby są podstawowe emocje, czyli radość, smutek, złość, odraza i strach. Występują one w różnym natężeniu i intensywności, od zadowolenia do wściekłości, czy przerażenia. Różnią nas sposoby ich przeżywania, ale to one nadają barw wszystkiemu, co nas spotyka.
Emocje niosą ze sobą ważną informację. Komunikują nam, czy sytuacja jest bezpieczna, czy nie, czy warto powtórzyć przeżyte doświadczenie. Nie tylko są istotnym wskaźnikiem budowania relacji z innymi, ale także samooceny. Oprócz tej wiedzy ukryty w nich jest ładunek emocjonalny, który wskazuje, czy sytuacja jest dla nas przyjemna, czy nie. Trzecim elementem jest motywacja. Pojawiająca się emocja skłania do ucieczki lub pozostania w danej sytuacji, a to popycha do działania. Tym samym za każdą emocją stoją potrzeby: bezpieczeństwa, autonomii, poczucia własnej tożsamości, wolności, spontaniczności, wyznaczania granic. Odczytanie elementów składowych jest pierwszym krokiem do rozpoznania konkretnej emocji. Pomocne w budowaniu świadomości emocjonalnej są pytania:
- Co czuję w danej chwili?
- Co wywołuje daną emocję?
- Co dzieje się z moim ciałem?
Drugim krokiem świadomego podejścia do emocji jest ich regulacja, czyli dawanie sobie tego, co wspiera nas w przeżywaniu ich bez tłumienia, czy uciekania. Teraz chwilę się zastanów i odpowiedz sobie na pytania:
- Co mnie wspiera, gdy czuję daną emocję?
- Co mi może pomóc w danej chwili?
- Czego potrzebuję, by poczuć się lepiej?
Intencjonalne podejście do rozpoznania i regulacji stanów emocjonalnych jest procesem, którego warto się uczyć, żebyśmy mogli czerpać z życia to, co najlepsze.
Strategie emocjonalne
Nasze przekonania nt. emocji i sposoby radzenia sobie z nimi nazywamy strategiami. To, jak rozumiemy emocje i jaki mamy do nich stosunek, jest w dużej mierze konsekwencją tego, co wynieśliśmy ze środowiska rodzinnego. Świat emocji poznajemy poprzez obserwację osób znaczących i rówieśników, ale przede wszystkim przez doświadczenia. Powstałe w ten sposób strategie mogą nam pomagać lub utrudniać świadome przeżywanie emocji, co wpływa na stan zdrowia i ogólne samopoczucie. Te schematy automatycznie przekazujemy dzieciom, dlatego dorosły jest pewnego rodzaju „centrum” edukacji emocjonalnej.
Strategie blokujące
Wzorce reagowania, zazwyczaj ukryte i trudne do uchwycenia mogą nam mówić, że okazywanie emocji jest słabością. „Nie płacz”, „Trzeba być twardym”, „Jesteś za delikatny/a” to przykłady komunikatów, które blokują przeżywanie emocji. Niosą one w sobie przekaz, że pokazywanie tego, co czujemy jest czymś negatywnym.
Blokada odbywa się nie tylko na poziomie komunikacji werbalnej, ale także niewerbalnej w postaci tonu głosu, wyrazu twarzy czy postawy ciała osób znaczących. Emocje odbierane są, jako niewarte uwagi czy zbędne. Podświadomie odczytujemy przekaz: „kontroluj to, jak się czujesz”, a kiedy emocja jest „zła” to najlepiej ją ukrywać lub uciekać od niej. Co wtedy następuje? Kumulacja tego, co trudne i nieprzepracowane. Strategie blokujące to także sposób myślenia o emocjach: ich podział na dobre i złe. To jest w sprzeczności z założeniem, że wszystkie emocje są potrzebne, tylko część jest dla nas łatwiejsza do przeżycia, a część jest trudniejsza.
Strategie wspierające
Podstawą jest przestrzeń do prawdziwego przeżywania emocji. To możliwość wejścia w każdy stan uczuciowy bez podziału na dobre i złe emocje. To również świadomość, że każda osoba przeżywa emocje inaczej i można doświadczać wielu ich rodzaju naraz. Strategie wspierające opierają się na rozumieniu i akceptacji wszystkiego, czego doświadczamy. To także wiedza, jak emocje działają na nasze ciało oraz jaki mają wpływ na zachowanie nasze i innych. To nie tylko zrozumienie, ale także wyrażanie ich w bezpieczny sposób.
Poświęć teraz chwilę i zastanów się:
- Jakie masz podejście do emocji?
- Która strategia jest Ci bliższa?
- Jak TY przeżywasz emocje?
- Jak przeżywa emocje Twoje dziecko?
Nigdy nie jest za późno na edukację emocjonalną
Edukacja emocjonalna to skierowanie uwagi na emocje, jako na obszar, nad którym warto pracować. To z jednej strony skupienie się na swoich stanach uczuciowych, a z drugiej rozwijanie umiejętności emocjonalnych u podopiecznych.
Od czego zacząć edukację emocjonalną?
- Prowadź dziennik, w którym zapisujesz, jakie emocje przeżywasz w ciągu dnia i dlaczego. Spowoduje to wzrost poziomu Twojej świadomości i lepsze poznanie siebie.
- Rozmawiaj z podopiecznymi o emocjach. Warto rozpocząć od pytania:, Co czułeś/aś? Nauczcie się wspólnie nazywać emocje oraz rozpoznawać sytuacje, które je wywołują.
- Stosuj strategie emocjonalne, które możesz wspólnie z dzieckiem/nastolatkiem wypracować. Oprócz rozmowy dobrze na rozładowanie emocji wpływa: aktywność fizyczna, spacer czy słuchanie muzyki.
Kiedy emocji jest za dużo
Pamiętaj, że są sytuacje, które mogą przytłaczać i powodować pojawienie się silnych emocji, które nie mijają. Co wtedy zrobić? Warto poszukać pomocy i wsparcia. W takim celu pod patronatem Fundacji Hemmersbach Kids Family powstało HKF Centrum Wspierania Rozwoju Dziecka we Wrocławiu. To przestrzeń terapeutyczna skupiona na uważnej diagnozie oraz kompleksowej terapii dzieci, młodzieży i osób dorosłych. Odpowiednia pomoc daje wsparcie, rozumienie problemów i szansę na prawidłowy rozwój na wielu płaszczyznach. HKF Centrum to przestrzeń dla młodszych, ale także dla opiekunów i osób dorosłych, którzy dzięki specjalistom chcą lepiej zrozumieć emocje i sposoby ich regulacji. Praca w tym obszarze daje szansę na pokonanie problemów i pełniejszą jakość życia.
HKF Centrum to nie tylko nowoczesne terapie, ale przede wszystkim indywidualne i profesjonalne podejście do trudności. Terapeuci pomagają młodszym i starszym radzić sobie z emocjami oraz dają wsparcie w sytuacji kryzysowej. Warto szukać pomocy, kiedy emocji jest za dużo, a HKF Centrum daje możliwość zadbania o rozwój emocjonalny na najwyższym poziomie.
